فصلنامه فرایند مدیریت و توسعه
سال چهاردهم شماره 4 (پیاپی 50، زمستان 1379)

مدیریت دولتی همچون سایر نهادها در این ایام در معرض دگرگونی ها و تحولات چشمگیری قرار گرفته است. به گونه ای که بقای آن در آینده با رویکردهای کنونی ناممکن به نظر می رسد. تغییر و تحولات محیطی، ذهنی، فرهنگی و دانشی، مدیریت دولتی را در شرایطی قرار داده است که ادامه حیات آن جز با مدیریت این تحولات میسر نیست. مدیریتی که نیاز به تحول ذهنی مدیران و تغییرات ساختاری در مدیریت دولتی دارد تا بتواند بر چالش های رویاروی خود توفیق یابد.

مطالعه موردی با اینکه ابزاری مفید در آموزش مدیریتی محسوب می شود و در نوشته های مدیریتی به طور روزافزونی مورد توجه قرار گرفته است، اما جریانی غالب در تحقیقات و آموزش های مدیریتی در ایران محسوب نمی شود. شاید یکی از دلایل این بی تفاوتی آن باشد که پارادایم غالب در تحقیقات مدیریت بیشتر به نگرش های کمی تمایل دارد و آموزش های مدیریتی بیشتر تیوری مدار هستند و جنبه های کاربردی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. به هر حال، نیاز روزافزون به تلفیق هر دو جنبه تیوریک و کاربردی در مباحث آموزشی مدیریت، لزوم توجه جدی به مورد کاوی و موردنویسی را بیش از پیش آشکار ساخته است. نگارنده مقاله سعی دارد فرایند مطالعه موردی و نگارش موردهای مدیریتی را با تاکید بر نگرش حل مسئله موردبحث قرار دهد.

در این مقاله، پژوهش های انجام شده در زمینه کوچک سازی همراه با تجربیات عملی چند سازمان بررسی شده است. بررسی معنا و مفهوم کوچک سازی، میزان و گستره مطلوب آن و استراتژی ها و فنون مربوط، از جمله مسایل موردتوجه در این مقاله هستند. چگونگی برخورد با افرادی که دواطلبانه یا بدون اختیار سازمان را ترک می کنند و روش های مناسب برای ترغیب و تجهیز کارکنانی که پس از اجرای کوچک سازی در سازمان باق می مانند از نکات اساسی دستیابی به تغییر اثربخش است که در این مقاله مورد بحث قرار گرفته است. در پایان، با بهره گیری از نوشته ها و دیگر منابع گسترده موجود در زمینه تغییر، راهکارهایی ارایه شده است که به مدیران کمک می کند تا در صورت توجه به آنها، به هدف های استراتژیک خو دست یابند.

یکی از مراحل اصلی خط مشی گذاری، مرحله اجرای آن است. برقراری ارتباط منطقی و مناسب بین تدوین کنندگان و مجریان خط مشی، یکی از راه های توسعه کشورها محسوب می شود و باعث خواهد شد نظریات کارکنان در سطح سازمان ها و دیدگاه های مردم در سطح جامعه به نحوی در خط مشی گذاری ها و تدوین قوانین دخالت داده شود. توجه به اجرا در فرآیند خط مشی گذاری، تحقق هدف های نظام را تسریع می کند و منجر به تحقق بوروکراسی در جامعه می شود. در این مقاله، ضمن مروری تاریخی از ارتباط بین اداره و سیاست از منظر علمای قدیم مدیریت، مهمترین تیوری های مربوط به اجرای خط مشی از دیدگاه دانشمندان معاصر از جمله استیلمن، کالیستا و آلموند مورد بحث قرار می گیرد. سپس محدودیت ها و علل شکست اجرای خط مشی عمومی بیان می شود و در پایان، راهکارهایی برای رهایی از ناکامی های خط مشی ها که حاصل تحقیقات و مطالعات نظریه پردازان مدیریت در چند سال اخیر اس، ارایه خواهد شد.

این مقاله به مشکلات چالش ها و چشم اندازهایی می پردازد که کشورهای در حال توسعه در زمینه اداره امور عمومی در روند جهانی شدن با آن رو به رو هستند و از سه جنبه روابط میان آنها را بررسی می کند. ابتدا تاثیر جهانی شدن بر اداره امور عمومی ارایه شده است. جهانی شدن موضوع چهارگانه ای را به اداره امور عمومی وارد کرده آن را پیچیده تر ساخته. استفاده از اینترنت را سرعت بخشیده و باعث کامپیوتری شدن وسایل و ابزارهای اداره امور عمومی شده است. همه این عوامل باعث می شود که توقع مردم از کارکنان دولت بیشتر شود. در مرحله دوم برخی از اقداماتی که باید در امر جهانی شدن اداره امور عمومی صورت پذیرد ارایه شده است مانند: بهبود قوانین و مقررات، بسط حقوق دموکراتیک، تغییر وظایف دولت، معرفی سازوکار رقابت، ترغیب به منظور افزایش منزلت کلی کارکنان دولت، و مانند آن، در آخر، به این مسئله اشاره شده که جهانی شدن شمشیری است دو لبه، جهان امروز از یک سو به سمت جهانی شدن و از سوی دیگر به سمت چند قطبی شدن پیش می رود. کشورهای در حال توسعه نباید فقط مقلد مکانیکی کشورهای غربی باشند که باید بر طبق واقعیات موجود خود روش خویش را انتخاب کنند.

روش های آموزشی، بخشی از تکنولوژی آموزشی را تشکیل می دهد و از آنها می توان به عنوان ابزار تسهیل کننده برای یادگیری و تغییر در نگرش ها، بینش ها و ارزش های از پیش تعیین شده استفاده بهینه کرد. روش های آموزشی در تعامل عوامل موثر در امر آموزش، زمانی می تواند موثر باشد که اجزای آن یعنی یاددهندگان، یادگیران، موضوع یادگیری، زمان و مکان یادگیری و منابع مالی، فیزیکی و انسانی برای یادگیری در ارتباط متقابل باشند.روش های آموزشی در جدول ها و نمودارها نشان داده شده اند؛ هر یک از آنها می تواند در ایجاد توانایی ها و مهارت های شغلی مدیران و کارکنان مفید و سازنده باشد. نقش مربی، مدرس، و استاد در بهره گیری از این روش ها در برنامه های آموزشی به منظور مشارکت، همفکری، برخورد اندیشه و تفکر مدیران و کارکنان موجب می شود انگیزه فراگیری و مشارکت برای بحث در فراگیری به وجود آید. استفاده از روش های آموزشی در برنامه های آموزشی حرفه ای و تخصصی از طریق مربیان، مدرسان، و استادان در راستای تحقق هدف های آموزشی و ایجاد مهارت های ادراکی رفتاری و فنی می تواند رشد و پرورش ذهنی، فکری،عاطفی و روحی مناسب را در فراگیران تغییر دهد و در آنها تحول ایجاد کند.